De Kennedy’s, deel vier: Bobby Kennedy

De jaren ’60 van de twintigste eeuw waren zeer traumatiserend voor de Verenigde Staten. Na de heldendaden van The Greatest Generation tijdens de Tweede Wereldoorlog en het economisch wonder in de jaren ’50 sloeg tien jaar later de vlam in de pan. De door Joseph McCarthy vakkundig aangewakkerde angst voor het rode gevaar kreeg zijn uiteindelijke fatale conclusie in de Vietnamoorlog. Cuba, vlak voor de kust van de VS, viel ten prooi aan de Leninisten. Tegelijkertijd verzette een groeiende groep jongeren zich steeds feller tegen de gevestigde orde – en tegen hun eigen ouders.

Bobby Kennedy: de opvolger van John

Robert F. Kennedy – Bobby – was niet een van die kinderen. Net als zijn oudere broers kwam hij niet onder het juk van zijn ambitieuze vader uit. Toen mede dankzij zijn campagnestrategie JFK tot president verkozen werd wilde Bobby uit de politiek. Vader Joe zei nee, en Bobby werd procureur-generaal. Zijn rol strekte echter veel verder dan dat. Als adviseur van zijn broer was hij bij alle belangrijke beslissingen betrokken, en ging hij geen confrontatie uit de weg om JFK te ontzien.

Na de tragische dood van John F. werd Bobby min of meer tegen wil en dank zijn troonopvolger. Lyndon B. Johnson, JFK’s vicepresident, nam het ambt over en won de verkiezingen van 1964 overtuigend. Johnson had echter twee enorme problemen: civil rights en Vietnam. Johnson was een Texaan en daarom instinctief geneigd naar gematigde desegregatie, maar hij wist ook dat het idee van gescheiden rassen door de geschiedenis ingehaald werd. Toen Johnson zijn steun aan de civil rights movement gaf pleegde hij in feite electorale zelfmoord in zijn eigen achtertuin. Ondertussen werd de roep om het terugtrekken van Amerikaanse troepen uit Vietnam steeds luider. Politiek verzwakt realiseerde Johnson zich dat hij niet én troepen terug kon trekken én de oorlog tot een goed einde kon brengen, en stelde zich daarom niet herkiesbaar voor een volgende termijn als president.

Bobby Kennedy de senator

Bobby was in de jaren die volgden op de dood van zijn broer steeds politiek actiever geworden, min of meer tegen wil en dank. Hoewel hij altijd meer tijd bij zijn familie had willen doorbrengen was hij van mening dat hij het aan zijn land verplicht was zich weer in de politiek te mengen. In 1964 werd hij verkozen tot senator in New York. In die hoedanigheid maakte hij zich hard voor sociale mobiliteit en betere leefomstandigheden voor minderheden en minder bedeelden. Hij wilde daarbij, zoals Terrence Edward Paupp aanwijst in zijn uitstekende Robert F. Kennedy in the Stream of History, de gehele samenleving betrekken. Zowel het bedrijfsleven als de publieke sector maar ook de wetenschap zouden zich moeten verenigen om het lot van alle Amerikanen, dat van minderheden in het bijzonder, te verbeteren. Kennedy deed daarom een moreel appèl op de verantwoordelijkheid van alle Amerikanen, net zoals JFK dat met zijn ask not what your country can do for you had gedaan.

De boodschap sloeg aan. Nadat Johnson te kennen had gegeven zich niet herkiesbaar te stellen sprong Bobby in het vacuum binnen de democratische partij. Net als zijn generatiegenoot Martin Luther King Jr. predikte Bobby op basis van vergiffenis en eenheid, twee thema’s waar het land na de tumultueuze jaren naar smachtte. Rond Bobby ontstond eenzelfde soort cult of personality als rond zijn oudere broer, maar hij genoot er zelf weinig van. Tijdens zijn campagnespeeches zagen medewerkers geregeld dat Bobby met letterlijk knikkende knieën achter een lessenaar op het podium stond en zijn zenuwen maar nauwelijks onder controle had. Hij was evenwel een zo mogelijk nog begaafder spreker dan zijn illustere broer.

Bobby Kennedy en de moord op Martin Luther King

Toen dr. King op vier april 1968 in Memphis doodgeschoten werd was Bobby op weg naar Indianapolis om daar campagne te voeren. Hij hoorde als een van de eersten over de moord en besloot zijn geplande speech in het hart van downtown Indianapolis – een overwegend zwarte buurt – niet af te blazen, ondanks de dringende mededeling van de politie dat zijn veiligheid daar niet gegarandeerd kon worden. Honderden toegestroomde toeschouwers hoorden uit zijn mond dat hun dr. King vermoord was. De speech die Bobby Kennedy daarop gaf, die hij schreef onderweg van het vliegveld naar de binnenstad, ging de boeken in als een van de beste politieke speeches in de geschiedenis. In vrijwel alle grote steden braken rellen uit in de zwarte gemeenschappen, behalve in Indianapolis, een gegeven dat tot op de dag van vandaag daar herdacht wordt.

De moord op Bobby Kennedy

In november 1968 won Richard Nixon de presidentsverkiezingen. Onder zijn leiding intensiveerde de Vietnamoorlog verder, schreef Daniel Ellsberg geschiedenis met de Pentagon Papers en sloeg Watergate een nog groter gat in het zelfvertrouwen van de Verenigde Staten. Of dit alles had kunnen worden voorkomen zal altijd ongewis blijven. Zeker is wel dat de vierentwintigjarige Palestijn Sirhan Sirhan op vijf juni 1968 in het Ambassador Hotel te Los Angeles een van de meest begaafde en veelbelovende Amerikaanse politici neerschoot. In de vroege ochtend van zes juni overleed Robert F. Kennedy op tweeënveertigjarige leeftijd. In Indianapolis staat nog steeds een monument aan wederom een gesneuvelde zoon.

Elke maand naar de VS? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.